مروری بر رنگزاهای راکتیو

نویسنده

گروه پژوهشی علوم فناوری چاپ، مؤسسه پژوهشی علوم و فناوری رنگ و پوشش

چکیده

ازسال 1956 تا کنون استفاده از رنگزاهای راکتیو در صنعت نساجی به دلیل پیوندهای کووالانسی با پارچه و در نتیجه ایجاد ثبات شستشویی بالا، روند رو به افزایشی داشته است. در طی این زمان هدف عمده مطالعات برروی سنتز رنگزاهای راکتیوی با گروه‌های واکنش‌پذیر بوده است که اولا میزان واکنش‌پذیری این گروه‌ها به اندازه کافی برای تشکیل پیوند کووالانس با پارچه باشد و ثانیا میزان واکنش‌پذیری آنقدر زیاد نباشد که سبب آبکافت رنگزا در طی فرآیند رنگرزی گردد. زیرا، آبکافت رنگزاها در طی فرآیند رنگرزی و ورود آنها به محیط زیست سبب ایجاد نگرانی زیست‌محیطی می‌شود. تا کنون برای ایجاد تعادل در میزان واکنش‌پذیری گروه‌های واکنش‌پذیر تغییراتی در ساختار رنگزاهای راکتیو از جمله تغییر در نوع گروه واکنش‌پذیر (تری‌آزین، دی‌آزین، دی‌کلرو کوئینوکزالین، فسفونیک اسید و سولفاتو اتیل سولفون)، تعداد گروه‌های واکنش‌پذیر (یک عاملی و چند عاملی) و نوع گروه اتصال‌دهنده بین گروه‌های واکنش‌پذیر و رنگ‌ساز اعمال گردیده است. در بین گروه‌های واکنش‌پذیر رنگزاهای راکتیو، گروه‌های مونوکلروترآزین و وینیل سولفون دارای اهمیت بیشتری هستند و رنگزاهای راکتیو دو عاملی و سه عاملی تجاری با خصوصیت رنگرزی خوب به صنعت معرفی شده‌اند. در این مقاله، مروری از پیشرفت رنگزاهای راکتیو سنتز و تجاری شده از ابتدا تا به امروز گردآوری شده است و تمرکز این مقاله بیشتر بر روی گروه‌های واکنش‌پذیر موجود در رنگزاهای راکتیو است. با مروری بر مقالات و ثبت اختراعات مطالعه شده می‌توان متوجه شد که هنوز هم در این نوع رنگزاها فضا برای پیشرفت فراهم است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Review on Reactive Dyes

نویسنده [English]

  • A. Soleimani-Gorgani
Department of Printing Science and Thechnology, Institute for Color Science and Technology
چکیده [English]

Since 1956, the reactive dyes due to having covalent bonds with the fibre and possessing excellent fastness properties, have a wide textile industrial application. During this period, most of the investigations are focused on synthesis of reactive dyes with novel reactive groups which firstly, have sufficient reactivity to covalent bonding with the fibre and secondly, have not that high reactivity to hydrolyze the reactive dyes during the dyeing process. Since, hydrolyzed dye during the dyeing process in the house effluent causing environmental issues. Therefore, in order to balance the amount of reactive dyes reactivity to covalent bonding with fibre instead water, the structural modifications of reactive dye including change in the type of reactive groups (triazine, diazine, dichloroquinoxaline, phosphonic acid and sulphatoethylsulphone), the number of reactive groups (monofunctional and bifunctional) and the type of bridging groups which make the linkage between chromogen and reactive group, have been applied. Monochlrotriazine and vinylsulphone are most important reactive groups in reactive dyes and also commercial bi-functional and tri-functional reactive dyes with good dyeing properties have introduced to the textile industry. A comprehensive literature review on development of commercial and synthesis reactive dyes has been provided in this paper. This article concentrated on developments of reactive groups’ type. The evaluation of studied patents and papers prove that there is still room for progress in this type of dyes .

کلیدواژه‌ها [English]

  • reactive dye
  • Chlorotriazine
  • Vinylsulphone
  • Reactive groups